ASKORBİK ASİT

Genel Özellikleri:

C vitamini olarak da bilinen askorbik asit birçok farklı gıdada bulunan ve gıda takviyesi olarak da satılan bir temel bir besin kaynağıdır. Halk arasında c vitamini olarak da bilinir. Eksikliğinde birçok farklı hastalığa sebep olsa da en belirgini İskorbüt hastalığıdır. Özellikle eski dönem balıkçıların çok karşılaştığı bu hastalık C vitamini eksikliğinden kaynaklanmaktadır.  

Canlılarda bağışıklık sistemi güçlendirmek için de kullanılan C vitamininin, soğuk algınlığı ve gribal enfeksiyonlara karşı da etkili olduğu bilinmektedir. Bunlarla beraber kanser, alzheimer gibi hastalıklara karşı etkili olduğu halk arasında söylense de bunlarla ilgili bilimsel bir kanıta rastlanmamıştır. Özellikle Covid 19 pandemisi sırasında gıda takviyesi olarak C vitamini kullanımı çok artmıştır. 

 Bunun yanında vücuttaki birçok enzimin çalışmasında önemli görevleri vardır. Askorbik asit kimyasal olarak üretilen ilk vitamindir. Vücuttan böbrekler vasıtasıyla kolayca atılmasına rağmen aşırı yüksek dozda alınması bazı rahatsızlıklara sebebiyet verir. 

Üretimi:

C vitamini 2 farklı yol takip edilerek glikozdan üretilir. Bunlardan birincisi daha ilkel olan Reichstein Süreci’dir. Bu süreçte glikoz hidrojenasyon ile sorbitole döndürülür ve sonrasında nikel gibi katalizörlerin eşliğinde 7 basamaklı bir reaksiyon sonucunda askorbik asit elde edilir. Günümüzde ise daha 2 farklı aşamalı modern bir yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemde de işlem sorbitolle başlasa da sonrasında farklılaşarak ara maddelerden kaçınıp maliyet düşürülmüştür.  

Dünyanın en büyük askorbik asit üreticisi Çin’dir ve modern yöntem de Çin’de bulunmuştur. Çin küresel baskılardan ötürü askorbik asit üretiminde kömür kullanmayı 2016 yılında bıraktığında Askorbik asit fiyatları 3 katına çıkmıştır. 

Kullanım alanları:

C vitamininin gıda takviyesi olarak çok tüketilen bir kimyasaldır. Hem hayvancılıkta hem de insanlar için üretilen gıdalarda yaygın olarak gıda katkısı olarak katılır. Gıda ürünlerine asidik bir tat vermektedir. Mayalı içkilerin üretiminde antioksidan özelliği sebebiyle raf ömrünü uzatmak için; et üretimi, fırıncılık, meşrubat üretimi gibi sektörlerde renk korunması amacıyla kullanılır.  

Askorbik asit ayrıca konserve gibi oksijen temasının mümkün olduğunca az olması gereken ürünlerde esterleriyle birlikte oksijen tutucu olarak görev yapmaktadır. 

Güvenlik Önlemleri ve Zehirlilik Durumu

Askorbik asit zaten aslında bir vitamin olduğundan çok yüksek miktarlar haricinde maruz kalma durumunda bilinen bir zehirlenme semptomu yoktur. Yüksek miktarlarda ise hazımsızlık, baş dönmesi, mide bulantısı gibi semptomlar gözlenebilir. Sürekli ve yüksek maruz kalınan durumlarda ise vücutta demir eksikliği gibi problemlere neden olabilir. Deri ile temasında tahriş edici olabildiği için su ile yıkanmalıdır.

Ayrıca güneş ışığı, sıcaklık, metal ile temas gibi faktörlerle bozunabildiği için serin bir ortamda depolanmalı, mümkün olduğunca opak ve metal olmayan kaplarda saklanmalıdır. Yanıcı bir kimyasal olduğu için ateşle yaklaşılmamalı, Her türlü alev ve kaynaklarından ve yüksek sıcaklıktan uzakta tutulmalıdır.